İrlanda Viskilerinin Tarihi
İrlandalıların kaynaklarına bakıldığında damıtım tekniğinin tarihi konusunda Arnaldus De Villa Nova ‘ yı destekler nitelikte oldukları görülmektedir.
Damıtım tekniğinin ve alembik imbiğin Sümerler tarafından keşfedildiği gül suyu üretimi için yapıldığını ve bu sistemin önce Arap Yarımadası’ na oradan önce Güney Ayrupa’ ya daha sonra İrlanda’ya geldiğinden bahsetmektedir. Ayrıca yaşam suyunun ilk halinin şarabın damıtılmasıyla elde edilen brendinin içerisine baharat ve bitkiler ilave edildiğini kabul eder.
İlk ve en eski damıtım evi olan Old Bushmills Damıtım Evi’ de İrlanda ‘da kurulmuştur. Yaşam suyu kelimesinin kökeninin İrlanda Galcesi’ nden gelmesi, ilk damıtım evinin İrlanda’da kurulması ve Macbeathad tıp alimi ve damıtımı çok iyi bilen ailenin, bir düğün ile İrlanda’dan Islay Adası’na gidişi ve bir çok aile üyesinin Krallara danışmanlık yapması da ilk viskinin İrlanda’da bulunduğunu destekler niteliktedir.
Yaşam suyu kelimesi yıllar itibariyle evrim geçirmiştir.1610 yılında Usquebaugh, 1621 yılında Usquebath ve 1715 yılında ise; Usqueabae adıyla anılmıştır.
1800’ lü yılların ikinci yarısında İrlanda viskileri dünya viski üretiminin merkeziydi. Dünya viskisinin yaklaşık % 70 inden fazlası İrlandalı Damıtım Evleri üretiyordu. O yıllarda İrlanda viskileri, İskoç viskileri geri bırakmış ve dünyanın en popüler viskileri konumundaydı. Ancak 1821 yılında sadece 32 ruhsatlı damıtım evi bulunmaktaydı.
1900’ lü yıllardaki ivme ve üstünlük; 1. Dünya Savaşı ile üretim, tedarik ve sevkiyat operasyonlarında kesintilere neden olmuştur.
Büyük ekonomik buhranlarla boğuşan ve bu süreçte bağımsızlığı kazanan İrlanda’yı büyük bir sürpriz beklemektedir. 1930’ lu yıllarda İngiltere, İmparatorluk sınırları içerisinde İrlanda mallarına ambargo uygulamıştır. Bu durum İrlanda viskilerinin yok olma tehlikesiyle karşı karşıya bırakmıştır. Son olarak da İrlanda Hükümeti’nin iç piyasa talebini arttırma düşüncesiyle İrlanda Viski ihracatına sınırlama getirmesi son darbeyi vurmuş olur.
Harman viskilerin bulunuşu ve malt viskini tahıl viskisiyle harmanlanabilmesi ile ilgili yasanın çıkmasıyla beraber pazar payı İskoçlara geçmiştir. Hatta o dönemlerde İngiltere’de de İrlanda viskileri İskoç viskilerinden fazla satmaktaydı.
1960 lı yıllarda İrlanda Viski İhracatı neredeyse yoktu, 1970 li yıllarda ise; İrlanda Viskileri dibi görmüş ve Dünya viski pazarının sadece % 1 ini oluşturmaktaydı.
Sadece üç damıtım evi kalan İrlandalı üreticiler,güçlerini birleştirdiler ve İrlandalı Damıtıcılar (İrish Distillers) adlı birliği kurdular.
Bir içkiye İrlanda viskisi denilebilmesinin şartları aşağıdaki gibidir.
- %94,8 Abv den az alkol oranıyla damıtılması gerekmektedir.
- 3 yıl meşe fıçılarda olgunlaşması gerekmektedir.
- Bakır imbik veya kolon imbikte damıtılması gerekmektedir.
- Maltlanmış ve maltlanmamış tahıl mayşesi gerekmektedir.
- 700 Litreden az hacimli fıçılar gerekmektedir.
- Minimum %40 Abv ile şişelenmelidir.
- Su veya karamel ilavesi yapılabilir.
- İrlanda’da üretilmelidir.
İrlanda Viski Türleri
İrlanda Malt Viskileri: İrlanda malt viskileri, % 100 maltlanmış arpadan üretilen ve bakır imbiklerde 2 veya 3 defa damıtılan İrlanda viskileridir.
İrlanda Harman Viskileri: İki veya daha fazla farklı viskinin harmanlanmasıyla oluşturulan İrlanda viskileridir. Pot still + malt veya tahıl viskinin bir araya gelmesiyle İrlanda harman viski oluşmaktadır.
İrlanda Tahıl Viskileri: Maltlanmamış tahıl ve maltlanmış arpanın mayşesinden oluşan viski türüdür. Maltlanmış arpa % 30 oranının üzerine çıkamaz, ayrıca İskoç tahıl viskilerinde olduğu gibi İrlanda tahıl viskileri de kolon imbiklerde damıtılır.
İrlanda Single Pot Still Viskileri
1785 yılında single pot still viskiler ; maltlanmış arpanın miktarı üzerinden hesaplanan vergiden kaçınma yöntemi olarak bulunmuştur.
1855 yılında bu vergi kalksa da; harman viskilerin ortaya çıkmasına kadar popülerliğini korumuştur.
Üretim detaylarına göz atacak olursak;
- Single pot still viski; tek bir damıtım evinde üretilmesinden dolayı ‘’single ‘’ adını almaktadır. Eğer birden fazla damıtım evinde üretim olursa pot still viski olacaktır.
- Minimum %30 maltlanmış arpa
- Minimum %30 maltlanmamış arpa
- Maksimum % 5 oranında diğer tahıl (Maltlanmış veya maltlanmamış arpa dışında)
- En az 3 yıl meşe fıçı
- Minimum % 40 ABV ile şişeleme
- Bakır imbiklerde 2 veya 3 defa damıtım
- Yasa 2 veya 3 defa damıtmaya izin verse de İrlanda’da genellikle 3 defa damıtım yapılmaktadır.
Bugün, Greenspot, Method Of Madness, Midleton, Teeling, Redbreast, Dingle vb gibi dünyanın en ilginç viskilerinden bazılarını içebiliyorsak; İrlandalılara borçluyuz diyebiliriz.