Viski Tadımı…
Viski tadımını temel olarak ikiye ayırabiliriz.
1)Yatay Tadımlar
2)Dikey Tadımlar
1)Yatay Tadımlar: Farklı viski markalarından oluşan ekspresyonlarının oluşturduğu bir line up sistematiğiyle yapılan tadıma biz yatay tadım diyoruz. Adı pek fazla dile getirilmese de ; farklı markalar ile yapılan viski tadımları bu tadımın tanımı içerisindedir. Ancak günümüzde biz bu tarz tadımlara genel olarak viski tadımı diyoruz. Bir nevi örfi hukuk gibi diyebiliriz aslında.
2)Dikey Tadımlar: Dikey tadımların çıkış noktası; aynı viski markasının aynı ekspresyonlarının yıllar itibariyle geçirdiği değişiklikleri gözlemleyebilmek için yapılmasıydı. Bu yöntemin hem profesyonellik gerektirmesi hem de yüksek maliyetli olması dikey tadımları yapabilecek kişilerin sayısının sınırlı olarak kalmasına sebep oluyordu. Daha sonra ; dikey tadımların tanım ve terminolojisinde bazı değişiklikler yaşandı. Artık aynı viski markasının farklı ekspresyonlarıyla yapılan viski tadımlarına da biz dikey tadım diyoruz. Dikey tadımlarda yatay tadımlarda olduğu gibi ekspresyonlar arasında ; inanılmaz farklılıklar gözlemleyebiliyoruz. Buna en güzel örneklerden birisi; Talisker 10 ile Talisker 18 dir.Talisker 10 ile Talisker 18 ; bırakın aynı damıtım evinin üretimini aynı galaksiden bile olmayan iki ekspresyon bana göre.
Bununla beraber;
Viski Tadımı hem içsel hem de dışsal etkenlere bağlıdır.
1)Dışsal Etkenler: Bu etkenler viski tadımı yapılacak ortamındaki ses düzeyi , koku, kadeh türü, damlalık etkisi , ışık, mekanın türü gibi sıralanabilir.
2)İçsel Etkenler: Kişisel olarak geçirilen kötü bir gün ve viski tadımı için uygun olmayan bir ruh hali, tadım öncesi ağır yemek, filtre kahve, diş fırçalama gibi damağı blok eleyen gıdaların alımı şeklinde sıralanabilir.
Örneğin:Bugün tattığımız bir viskiyi ertesi gün başka bir yerde ve ya ruh haliyle tattığımızda farklı aromalar ve tatları hissedebiliriz.
Ayrıca ; tadım kadehleri gövdesi geniş ,ağzı dar olan olmalıdır.Bu formattaki kadehlerin ağız kısmında koku pigmentleri asılı kalır ve bizlere onları koklama ve analiz etme konusunda yardımcı olurlar.
Viski tadımın inceliklerinden bir diğeri ise; aynı ekspresyonu bir den fazla kadehle aynı anda deneyimleme ritüelidir.
Aynı ekspresyonu; hem Glencairn, Copita ve London Whisky Show Resmi Tadım kadehine koyduğumuzda üç kadehten de birbirinden alamadığımız koku profillerini alabiliriz.
Bir diğer tavsiye; bitmiş viski tadım kadehinizi yıkmayınız; uyurken odanın bir köşesine koyunuz. Sabah kalktığınızda ilk iş olarak kadehinizi koklayınız. Emin olun bir gün önce viski tadımınızda alamadığınız, hissedemediğiniz kokuları hissedeceksiniz. Eğer bir bourbon cask fıçıda olgunlaşmış bir ekspresyon tatmışsanız; kendinizi bir vanilya bahçesinde dolaşıyormuş gibi , ve sofraya oturduğunuzda kovandan yeni çıkarılmış petek bal ve bir tabak karamel kokusunu çok yoğun bir şekilde hissedebilirsiniz. Öte yandan bir rom fıçısında bitiş verilen ekspresyon tatmışsanız; yine kendinizi şeker kamışı tarlalarında yürüyormuşçasına hissedebilirsiniz…
Viski tadımı ile ilgili olarak ;
-Kendimizi iyi tanımak; hangi reseptörümüzü daha çok sevdiğimizi keşfetmek.
-Viskinin iyi öğretilmesi
-İçsel ve dışsal etkenler yönünden bir sorun yaşanmaması
-Viski serüveninde; seviyenin yavaşça arttırılması
Dört bilinmeyenli bir matematik denklemiyle matematiğe başlatılan bir kişi matematikten soğur. Önemli olan yüksek alkollü ve ya yoğun isli viskilerle kişiyi viskiden soğutmadan viskiyi sevdirmektir.
Viski kültürü hakkında bize ne öğretildi? Viskiyi sevmeyen, viskiye mesafeli olan kişilere sorduğumuz zaman; genelde şu yorumları alıyorum :
Viski bana çok sert geliyor.
Nereden başlayacağımı bilemiyorum.
Acaba ; yumuşak içimli bir line up benim karşınıza getirilseydi viskiye karşı tutumunuz değişebilir miydi ?
Belki viskiyi daha çok sevebilirdiniz. Ancak çok sert ekspresyonlar ve ya isli viskiler ile başlangıç yapılırsa viskiden soğuyabilirsiniz.
Ayrıca viskiyi sizi öğreten kişi size hangi viskilerle sunum yaptı?
Viski serüvenine nasıl viskilerle başladınız ?
Bu veriler bize viski tadımına katılanlar hakkında önemli bilgiler verir.
Bu arada viski tadımına ; ekspresyonun yaşına takılı kalmadan ve/ve ya bir viski markasına ön yargılı bakmadan tamamen objektif olarak başlanmalıdır.
Bazen 40 yıllık bir ekspresyon hayal kırıklığına yol açarken;
uygun fiyatlı bir yıl ibaresi belirtilmemiş her markette bulunabilen bir viski bizi kör tadımda daha çok mutlu edebilir.
Viski tadımların yaparken kılavuzumuz Fiyat/Performans Oranı olmalıdır. Tattığımız viski keyifli olabilir ancak verdiğimiz paraya oranla nasıl bir performans alıyoruz ? asıl sorulması gereken soru tam da budur.
Ayrıca en keyifli viskilerin yaş aralığına baktığımız zaman büyük oranda 20 yaşına kadar viskiler diyebiliriz. İstisnalar kaideyi bozmaz .20 yaşından sonra viski fıçıları karakterlerini viskiye yansıtabiliyor bu da viski üreticileri açısından aslında pek de istenen bir durum değildir.
Ancak 20 yaş ve üzeri olup fıçı karakterine girmemiş viskiler çok daha değerli ve azdır bu sebeple 20 yaş ve üzeri viskiler çok güzel de olabilir çok vasat da olabilir.
Kısaca her zaman yaşı büyük olan viski çok iyi viskidir diyemeyiz.
Son olarak bu konuyu anlatan bir podcast yayınladım.Keyifle dinlemeniz dileğiyle…
